Vraag factoren die samenhangen met het behalen van de top in voetbal

Het korte antwoord

Op dit moment is niet met zekerheid te zeggen welke individuele factoren samengaan met het bereiken van de top in voetbal. Dit komt doordat de belangrijkste vaardigheden om de voetbaltop te bereiken bij jonge spelers nog volop in ontwikkeling zijn. Topspelers bezitten allemaal hun eigen unieke combinatie van kwaliteiten. Door uitzonderlijk goed te zijn op één vlak, kunnen ze een vaardigheid waarin ze iets minder excellent zijn, compenseren. Een ingewikkeld samenspel van verschillende factoren bepaalt daarom of een talent het hoogste niveau bereikt.

Uit studies in het voetbal blijkt dat een sterke motivatie, het kiezen van de juiste doelen en in staat zijn om het eigen gedrag te analyseren en verbeteren (ook wel zelfregulatie genoemd) het sterkst samenhangen met het behalen van de top. Coaches kunnen bij deze ontwikkeling helpen door talenten een motiverende en veilige omgeving te bieden waarin ze zich kunnen concentreren op precies díe vaardigheden die zij moeten aanleren of verbeteren. Voetballers die al jong in staat zijn om na te denken over de beste strategieën om ‘alles uit zichzelf en de training te halen’ hebben een groot voordeel.

Bij 7-10-jarigen zijn deze eigenschappen nog niet goed meetbaar, omdat ze nog volop in ontwikkeling zijn. Bij 11-13-jarige spelers zijn de vaardigheid en de capaciteit om te leren en zich te ontwikkelen eventueel wel te volgen. Bij talentselectie is het daarom verstandig om naast hun voetbalkwaliteiten op dat moment, ook hun ‘leerpotentieel’ te overwegen. Hoe dit precies te testen is, is echter nog niet duidelijk.

De belangrijkste vaardigheden om de top in voetbal te bereiken, zoals spelinzicht, motivatie en leergierigheid, ontwikkelen zich gedurende de gehele voetbalcarrière. Ze zijn daarom waarschijnlijk niet geschikt om te gebruiken bij de selectie van jonge spelers.

Het uitgebreide antwoord

Voor het behalen van de top moeten voetballers veel verschillende kwaliteiten hebben (zoals fysieke, psychologische en sociale vaardigheden) ^[1,6], maar wie uiteindelijk de top haalt is moeilijk te voorspellen. Dit komt doordat de ontwikkeling van talent tot wereldtop beïnvloed wordt door heel veel verschillende factoren: de training en sport-omgeving van voetbaltalenten, maar ook hun familie, vrienden en zelfs de nationale (sport-)cultuur ^[3]. Het onderzoeken van één enkele of een handjevol kwaliteiten, zoals in veel studies gedaan wordt, lijkt niet voldoende om te kunnen voorspellen welke talenten de top bereiken ^[3]. Ook is duidelijk dat spelers die op jonge leeftijd beter presteren dan hun leeftijdsgenoten, niet per definitie het grootste toekomstige potentieel hebben ^[1,9,11].

Voetbal is niet alleen fysiek

Voor het voorspellen van de toekomstige prestaties van jonge voetbaltalenten zijn fysieke eigenschappen niet erg nuttig ^[9,11]. Deze kunnen eigenlijk alleen onderscheid maken tussen de beste jeugdspelers en hun iets minder goede leeftijdgenoten op het moment zelf ^[7,9,10]. Een coach die kiest voor het sterkst mogelijke jeugdteam, selecteert daarmee zeer waarschijnlijk niet die spelers die op de lange termijn de top behalen. Voor het bereiken van topniveau is de ontwikkeling op de lange termijn veel belangrijker dan de prestatie op jonge leeftijd ^[6,9].

Fysieke kwaliteiten kunnen al helemaal niets zeggen over het mogelijke toekomstige succes van talentvolle spelers als er geen rekening wordt gehouden met de rijping van voetballers (ook wel maturiteit genoemd) ^[5]. Gedurende de tienerjaren zijn de vroegrijpende voetballers/voetbalsters groter, sterker en gespierder en soms zelfs technisch en tactisch beter, maar dit zegt niets over de kwaliteiten die voetballers zullen hebben wanneer ze allemaal uitgegroeid zijn ^[7]. Het is belangrijk hier rekening mee te houden in het selectieproces, omdat anders voetballers met een relatief late groeispurt onterecht worden gezien als minder talentvol, en niet geselecteerd worden ^[5].

Spelinzicht en tactische vaardigheden

Om op topniveau te presteren, moeten voetballers vooral over een goed spelinzicht, tactische vaardigheden en uitzonderlijke beslisvaardigheden beschikken ^[7,8]. Topvoetballers zijn zich erg goed bewust van hun spelomgeving ^[8,10]; ze kunnen zich goed concentreren op wat echt belangrijk is en kunnen goed anticiperen. Bij het ontwikkelen van deze vaardigheden is het gedrag van de speler zelf erg belangrijk: deze moet de wil hebben om telkens het beste uit zichzelf en uit de training te halen ^[3,4,10].

De juiste omgeving om te leren

Ook spelen de trainingsomgeving en de coach een belangrijke rol bij de talentontwikkeling. Dankzij trainingsvormen zoals spelletjes en wedstrijdjes blijven jonge spelers gemotiveerd, en de variërende omstandigheden zorgen ervoor dat zij hun beslisvaardigheden en spelinzicht kunnen trainen ^[2]. Zodoende is de ‘wedstrijdintelligentie’ te verbeteren ^[9]. Coaches kunnen ook helpen bij het aanleren van sociaal gedrag binnen het team, en het ontwikkelen van het aanpassings- en concentratievermogen ^[2,10], maar deze eigenschappen kunnen sporters ook aanleren in andere domeinen zoals op school ^[1,3]. Omdat sporters deze kwaliteiten kunnen ontwikkelen, lijkt het niet nuttig om talenten al op zeer jonge leeftijd met behulp van deze vaardigheden te selecteren ^[1].

De juiste instelling om te leren

Voor een optimale ontwikkeling moeten voetballers leren om zelf na te denken over hun leerproces en leerdoelen ^[1]. Hiervoor zijn zelfstandigheid, een goed zelfinzicht en positieve attitudes zoals nieuwsgierigheid, doorzettingsvermogen en zelfvertrouwen nodig ^[1,4]. Deze eigenschappen helpen om efficiënt te leren, goed te plannen en de eigen prestaties te evalueren ^[1]. Hierbij hoort ook het kiezen van optimale doelen ^[1]. Topsporters blijken inderdaad vaak de juiste doelen en efficiënte leerstrategieën te kiezen ^[1]. Dit vermogen om goede keuzes te maken noemt men ook wel ‘zelfregulatie’.

Een speciale rol voor zelfregulatie

Zelfregulatie is daarnaast nodig om de eigen gedachten, gevoelens en acties te evalueren en te verbeteren. In combinatie met een groot doorzettingsvermogen en veel discipline lijkt deze vaardigheid belangrijk om de top te behalen; het zorgt voor gezonde leefstijlkeuzes en bewust ‘spelend leren’, wat de ontwikkeling van de voetbalkwaliteiten gedurende de gehele carrière kan verbeteren ^[2]. Ook talentcoaches denken dat zelfregulatie en bijbehorende persoonlijke eigenschappen bepalend zijn voor het toekomstig succes van voetbaltalenten ^[2]. Deze helpen sporters uiteindelijk om op hun eigen manier tot een topprestatie te komen.
In het topvoetbal is geen sprake van ‘one size fits all’. Elke topvoetballer bezit een unieke combinatie aan vaardigheden; door heel goed te zijn in bepaalde dingen, kunnen zij een iets minder goed ontwikkelde vaardigheid compenseren ^[7].

Advies voor talentcoaches

Het is niet goed te voorspellen welke geselecteerde spelers uiteindelijk het internationale topniveau bereiken. Het advies is daarom om pupillen te helpen om zich optimaal te ontwikkelen. Hierbij is het belangrijk dat de spelers leren om hun eigen gedrag kritisch te evalueren en dankzij variatie in situaties hun spelinzicht en creativiteit ontwikkelen. Hoewel minimale fysieke kwaliteiten vereist zijn om op hoog niveau te voetballen, lijken deze niet nuttig om te gebruiken bij talentselectie in het voetbal.