Spring naar content

Vraag hartslagvariabiliteit en mentale druk

Korte antwoord

Handboogschieten is mentaal een zwaar belastende sport, waarbij stress en spanning een grote invloed kunnen hebben op de prestatie. Het is daarom voor een coach belangrijk om te weten hoe goed schutters om kunnen gaan met druk. De literatuur biedt echter geen onderbouwing om hiervoor de hartfrequentie of de HRV tijdens het schot te gebruiken. De hartfrequentie stijgt onder mentale druk, maar ook onder positieve emoties, en is daarom geen goede maat voor het omgaan met druk. De hartslagvariabiliteit tijdens een schot is niet betrouwbaar te meten.

Uitgebreide antwoord

De prestatie in een sport als handboogschieten is sterk afhankelijk van psychologische factoren. Door stress en spanning presteren ervaren handboogschutters tijdens wedstrijden vaak slechter [6]. Voor coaches kan het daarom belangrijk zijn om te weten hoe goed sporters met mentale druk omgaan. Deze kennis zou gebruikt kunnen worden bij de selectie van sporters, of bij het identificeren van geselecteerde sporters die baat zouden kunnen hebben bij mentale training.

Hartfrequentie

De literatuur biedt geen onderbouwing voor het gebruik van de hartfrequentie tijdens het schot als maat voor het vermogen om met mentale druk om te gaan. We weten dat de hartfrequentie stijgt wanneer sporters psychologische druk ervaren [3]. Het is echter niet bekend of de hartfrequentie meer daalt in aanloop naar het schot bij sporters die goed met druk om kunnen gaan, dan bij sporters die dit minder goed kunnen. Dat het niet onderzocht is, betekent niet dat de relatie niet bestaat, maar het is wel belangrijk om in ogenschouw te nemen dat de hartfrequentie niet alleen stijgt door negatieve emoties, zoals mentale druk. Ook positieve emoties die veel voorkomen tijdens wedstrijden, zoals plezier, betrokkenheid en opwinding, doen de hartfrequentie stijgen [4]. Met die wetenschap is het zeer de vraag of het verloop in hartfrequentie in de aanloop naar een schot een goede maat is voor het vermogen van een schutter om met mentale druk om te kunnen gaan.

Hartslagvariabiliteit

Het is niet mogelijk om de HRV tijdens een schot betrouwbaar te meten. Deze meting kan daarom ook niet ingezet worden om te bepalen hoe goed een sporter met mentale druk om kan gaan. De HRV is de variatie in duur van de intervallen tussen opeenvolgende hartslagen. Bij een lage HRV zijn de intervallen tussen hartslagen altijd vrijwel even lang. Bij een hoge HRV zijn de intervallen tussen hartslagen dan weer kort, dan weer lang. Een hoge HRV is doorgaans goed [7]. Dit betekent dat het lichaam direct inspringt op veranderende omstandigheden door het hart iets sneller of juist iets langzamer te laten kloppen. Hierbij is echter wel een bepaald optimum; een te hoge HRV kan duiden op een hartritmestoornis [7].

De meest betrouwbare methode om de HRV te meten is met een electrocardiogram (ECG), maar een dergelijke meting is tijdens een wedstrijd niet praktisch. Een praktischer methode om de HRV tijdens een schot te meten is middels een horloge, maar de betrouwbaarheid van deze methode is uiterst discutabel [1,5,8]. Daarnaast blijkt duidelijk dat er bij metingen in staande positie meer meetfouten gemaakt worden dan bij een zittende of liggende positie [8]. Dit zorgt ervoor dat een staande meting minder betrouwbaar is. Tijdens handboogschieten, waar de sporters ook nog eens licht actief zijn, zou een horloge bovendien wel eens belangrijke data kunnen missen in de meting, waardoor een HRV-meting nog onbetrouwbaarder wordt [1]. Tot slot is er nog de duur van de meting; metingen korter dan drie minuten, zoals tijdens een schot, zijn sowieso niet betrouwbaar [2].

Uit studies die ondanks deze beperkte betrouwbaarheid toch metingen hebben gedaan naar verandering in HRV onder invloed van druk, blijkt bovendien dat de HRV niet verandert onder druk [9]. Zelfs wanneer de sporters het gevoel hebben meer mentale inspanning te moeten leveren om de druk het hoofd te kunnen bieden, verandert de HRV niet [3]. Of de HRV werkelijk niet verandert, of dat een verandering niet meetbaar is doordat de meetmethode niet betrouwbaarheid is, is hierbij niet te zeggen.

Bronnen

  1. Baek HJ, Shin J (2017). Effect of missing inter-beat interval data on heart rate variability analysis using wrist-worn wearables. J. Med. Syst., 41:147.
  2. Bourdillon N, Schmitt L, Yazdani S, Vesin J-M, Millet GP (2017). Minimal window duration for accurate hrv recording in athletes. Front. Neurosci.,11:456.
  3. Cooke A, Kavussanu M, McIntyre D, Ring C (2010). Psychological, muscular and kinematic factors mediate performance under pressure. Psychophysiology, 47: 1109–1118.
  4. Cooke A, Kavussanu M, McIntyre D, Boardley ID, Ring C (2011). Effects of competitive pressure on expert performance: underlying psychological, physiological, and kinematic mechanisms. Psychophysiology, 48: 1146–1156.
  5. Giles D, Draper N, Neil W (2016). Validity of the Polar V800 heart rate monitor to measure RR intervals at rest. Eur. J. Appl. Physiol., 116: 563-571.
  6. Lim IS (2016). Correlation between salivary alpha-amylase, anxiety, and game records in the archery competition. J. Exerc. Nutrition Biochem., 20:44-47.
  7. McCraty R, Shaffer F (2015). Heart rate variability: new perspectives on physiological mechanisms, assessment of self-regulatory capacity, and health risk. Glob. Adv. Health Med., 4: 46-61.
  8. Sandercock GR, Bromley PD, Brodie DA (2005). The reliability of short-term measurements of heart rate variability. Int. J. Cardiol., 103: 238-247.
  9. Wilson M, Smith NC, Holmes PS (2007). The role of effort in influencing the effect of anxiety on performance: testing the conflicting predictions of processing efficiency theory and the conscious processing hypothesis. Br. J. Psychol., 98: 411–428.