Vraag kleur kleedkamer

Bij het aankleden van kleedkamers, hotelkamers, fysiotherapiebehandelruimten en dergelijke van atleten springen de kleuren ervan als eerste in het oog. Er is echter geen wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van de aankleding van ruimtes op de sportprestatie uitgevoerd. Er bestaat wel enige literatuur over het effect van kleuren op de gemoedstoestand. In theorie kan het humeur van de atleet van invloed zijn op zijn prestatie. Kleuren kunnen het humeur of de emoties van atleten beïnvloeden, door de associaties die zij met een bepaalde kleur hebben. Deze associaties zijn op hun beurt onder andere afhankelijk van positieve of negatieve herinneringen. Welke kleur optimaal is voor een ruimte zal daarom voor iedere atleet verschillend zijn. Sommige kleuren lijken stimulerend te werken, en andere vooral kalmerend. Het effect van een bepaalde kleur kan echter voor iedere atleet anders zijn.

Verder kan een kleedkamer aangekleed worden met foto’s die positieve herinneringen oproepen, bijvoorbeeld voorafgaand aan goede prestaties. Er is echter geen wetenschappelijk onderzoek verricht naar de effecten van het zien van foto’s op de sportprestatie. Er is ook niet voldoende bekend om advies te geven over de kleuren of inrichting van een ruimte om de sportprestatie te bevorderen. De ideale aankleding van de ruimtes hangt waarschijnlijk af van de voorkeuren, persoonlijkheid en associaties en herinneringen van de atleet. Uit onderzoek blijkt dat positieve emoties gerelateerd zijn aan goede sportprestaties. Het is dus aan te raden om een omgeving te creëren waarin de atleet zich prettig voelt. Dit zal waarschijnlijk in overleg met meerdere atleten die dezelfde ruimten gebruiken tot een werkbaar compromis leiden.

De invloed van kleuren op het humeur

Sommige auteurs beweren dat kleuren een duidelijke invloed hebben op het humeur ^[1], andere onderzoekers beweren van niet of dat dit alleen indirect het geval is ^[9]. Zij stellen bijvoorbeeld dat kleuren vooral invloed kunnen hebben op herinneringen ^[5]. Onderzoek uit de jaren vijftig tot en met zeventig heeft bepaalde fysiologische effecten van kleuren gevonden. ‘Warme’ kleuren zoals rood, oranje en geel (kleuren met een hoge golflengte) zouden een ander effect hebben dan ‘koele’ kleuren zoals blauw, groen en wit (kleuren met een lage golflengte). Rood licht zorgde bijvoorbeeld in sommige studies voor een verhoogde bloeddruk en ademfrequentie ^[5]. Het is echter mogelijk dat niet de kleur zelf, maar de culturele of individuele associatie ermee dit effect veroorzaakte ^[5].

Mooie kleuren en associaties

Volgens anderen zouden mensen kleuren die ze mooi vinden relateren aan positieve emoties ^[9]. Uit meerdere studies blijkt dat mensen van heldere primaire kleuren houden ^[2]. Blauw is de meest gekozen lievelingskleur ^[2,4,9]. Geel is controversieel: het is genoemd als aantrekkelijke kleur ^[4], maar ook als minst mooie ^[9]. Welke kleuren mensen mooi vinden hangt onder andere af van hun leeftijd, cultuur en persoonlijkheid ^[9]. Wel blijkt uit veel studies dat mensen zelden wit, grijs of zwart kiezen als gevraagd is om een mooie, aantrekkelijke of lievelingskleur ^[2,4,9]. Sommige kleuren, zoals paars, oranje, roze en turquoise, zijn zelden meegenomen in studies ^[2,9], dus daar is weinig informatie over beschikbaar.

Proefpersonen associeerden een combinatie van blauw, groen en wit met vrede, vriendelijkheid en kalmte. Zij relateerden een combinatie van rood, goud, oranje en paars daarentegen juist aan emotioneel, warm en actief ^[5]. Een groene, natuurlijke omgeving biedt volgens anderen voordeel ^[1]. Mensen zouden van groen en blauw kalm worden door een associatie met natuur en veiligheid ^[1]. Rood kan woede en agressie opwekken ^[2,5,7], maar zou ook een stimulerend en dus positief effect kunnen hebben ^[1]. In sommige studies is echter zelfs helemaal geen effect van kleur op het humeur gevonden ^[5].

Welke emoties zijn positief voor een atleet?

Sommige atleten willen misschien gestimuleerd worden door de omgeving vlak voor de wedstrijd. Anderen willen misschien juist ontspannen. Dit lijkt zeer individueel bepaald te zijn, en er zijn geen bewijzen dat het een beter is dan het ander voor de sportprestatie. Volgens sommige auteurs kan woede of boosheid de prestatie verbeteren bij sommige fysieke taken ^[6]. Deze taken moeten veel kracht en weinig coördinatie en techniek vragen ^[6]. Alleen bij korte, explosieve inspanningen waarbij geen technische of tactische kwaliteiten nodig zijn, zijn woede en agressie niet slecht voor de prestatie ^[6]. Volgens de meeste auteurs is boosheid geassocieerd met slechtere prestaties ^[8]. Optimale prestaties zijn volgens hen geassocieerd met prettige emoties zoals kracht, geluk en kalmte ^[8]. Emoties die samengaan met slechte prestaties zijn bijvoorbeeld verwarring, depressie, spanning en vermoeidheid ^[8].

Foto’s en videobeelden

Uit onderzoek blijkt dat het zien van videobeelden van eerdere successen het testosteronniveau van atleten verhoogt ^[3]. Ook lijkt het zo te zijn dat winnaars een hoger testosterongehalte hebben dan verliezers ^[3]. Het is dus mogelijk dat het terugkijken van videobeelden van eerdere successen de kans op een goede prestatie bij atleten vergroot. Ook is het mogelijk dat het kijken van beelden van goede sportprestaties atleten kan helpen bij de mentale voorbereiding op een wedstrijd ^[10]. Hierbij is mentale visualisatie bijvoorbeeld van belang ^[10]. Het zien van de juiste videobeelden kan atleten hierbij misschien helpen. Of het zien van foto’s een vergelijkbaar effect zou kunnen hebben is echter niet onderzocht. Sommige coaches hangen foto’s van topatleten met hun medailles aan de muur ^[10]. Zij vragen hun atleten om een visuele voorstelling te maken van henzelf, met de medailles ^[10]. Er is echter geen wetenschappelijk bewijs dat het zien van bepaalde foto’s invloed heeft op de sportprestatie of dat dit atleten kan helpen hun overwinning te visualiseren. Er is echter ook geen reden om aan te nemen dat het negatieve effecten zou hebben, als atleten zich goed voelen bij het zien van dit soort beelden.

Tot slot

Het lijkt erop dat het aan te raden is om een atleet positieve emoties te laten voelen vlak voor een wedstrijd ^[8]. Het kan wellicht nuttig zijn om positieve emoties op te wekken door middel van de kleuren van de kleed- of hotelkamer. Dan is het belangrijk om te weten wat de atleet mooi vindt, en welke kleuren positieve associaties en herinneringen oproepen. Ook foto’s kunnen misschien helpen bepaalde herinneringen op te roepen. Hierbij is inspraak van de atleet zeer gewenst. Geuren en muziek zouden ook (naar wens van de atleet) positieve emoties kunnen oproepen. Ook dit is zeer individueel bepaald. Bij gedeelde kleedkamers en hotelkamers kan dit een lastige puzzel zijn. Het is goed mogelijk dat atleten bij hun club-, team- of landskleuren positieve associaties hebben. Dit kan een enkeling echter juist aan een nederlaag of slechte prestatie herinneren. Het advies dat Topsport Topics op basis van een ‘best educated guess’ kan geven is om de atleten inspraak te geven, en hun omgeving aan te kleden op een manier waarbij zij zich het prettigst voelen. Wat zij mooi vinden is daarbij een goede leidraad.