Vraag langetermijneffect krachttraining jeugd

Welk vorm van krachttraining bij jongens van 12-15 jaar tot het beste resultaat leidt op volwassen leeftijd is op basis van de wetenschappelijke literatuur niet te zeggen. Er is bij kinderen uit deze leeftijdsgroep tot op heden namelijk geen langetemijnonderzoek uitgevoerd naar het effect van krachttraining. Het meeste onderzoek dat is uitgevoerd bij kinderen duurde tot maximaal 20 weken. De resultaten uit die studies laten zien dat het effect van krachttraining afhankelijk is van de biologische leeftijd. Bij kinderen die nog geen groeispurt hebben gehad is de gevonden toename van de kracht vooral het gevolg van een betere neurale aansturing. Bij kinderen die krachttraining uitvoeren tijdens of na de groeispurt is de toename van kracht vooral toe te schrijven aan een toename van de spieromvang. Of het daarmee wenselijk is om al op jonge leeftijd te beginnen met krachttraining om de prestatie op latere leeftijd te verbeteren is niet geheel duidelijk. Hoewel het denkbaar is dat het optimaliseren van de neurale aansturing voor de groeispurt, uiteindelijk tot een sneller effect van krachttraining kan leiden na de groeispurt, is dat zoals reeds aangegeven niet onderzocht. Daarnaast is het de vraag wat de feitelijke winst hiervan zal zijn aangezien de neuromusculaire aansturing over het algemeen ongeveer 6 weken na aanvang van de krachttraining is aangepast.

Tot slot een algemene opmerking over krachttraining bij kinderen, die eigenlijk ook geldt voor volwassenen. Let op een technisch correcte en veilige uitvoering van de bewegingen en laat de weerstand zeer geleidelijk toenemen.

Krachttraining op jonge leeftijd

Vaak bestaat nog het idee dat kinderen die krachttraining uitvoeren een aanzienlijk risico op een blessure lopen. Inmiddels is er echter het nodige onderzoek uitgevoerd waaruit blijkt dat krachttraining bij kinderen, indien op een veilige manier uitgevoerd aan de hand van geïndividualiseerde trainingsschema’s, niet meer blessures tot gevolg heeft dan bij volwassenen het geval is ^[2]. Verder blijkt dat krachttraining bij kinderen tot een toename van de maximale kracht leidt en, afhankelijk van de biologische leeftijd van het kind, van de spieromvang ^[2,4,5]. Welk effect de uitgevoerde krachttraining vervolgens heeft op sportspecifieke prestaties is echter niet goed onderzocht. Er zijn indirecte aanwijzingen dat de toegenomen kracht op korte termijn tot een betere turnprestatie kan leiden. Om na te gaan of de sportprestatie beter is na een periode van krachttraining maken veel onderzoekers namelijk gebruik van horizontale en verticale sprongen. Hoewel deze tests voor veel sporten niet specifiek zijn, is dat voor sommige turnonderdelen juist wel het geval. Uit een literatuuroverzicht blijkt dat in ongeveer de helft van de studies een betere sprongprestatie is gevonden na een periode van krachttraining ^[3]. Hiermee is het dus geen garantie dat er per definitie een betere prestatie optreedt als gevolg van krachttraining. Hoewel de turnprestatie op korte termijn mogelijkerwijs kan verbeteren door krachttraining is het onduidelijk wat het effect op de langetermijn is. Er is namelijk geen onderzoek uitgevoerd naar de langetermijneffecten van krachttraining op jonge leeftijd.

Op basis van de wetenschappelijke literatuur is er dus geen goed antwoord te formuleren op de vraag hoe kinderen fysiek optimaal voorbereid moeten worden voor een prestatie op volwassen leeftijd. Toch zijn er een aantal zaken waar (kracht)trainers rekening mee kunnen houden bij het opstellen van krachttrainingsschema’s en bij de evaluatie van de effecten van de uitgevoerde krachttraining. Dit zijn bijvoorbeeld de natuurlijke fysieke ontwikkeling van het kind en de biologische leeftijd.

Natuurlijke fysieke ontwikkeling

De groei van kinderen verloopt niet gelijkmatig. Er zijn perioden waarin een kind amper groeit terwijl er ook een periode is waarin de zogenaamde groeispurt plaats vindt. Hoewel het begin en de duur van de groeispurt aanzienlijk kan verschillen, vindt deze bij jongens gemiddeld plaats als zij 13,4 – 14,4 jaar zijn ^[1]. Onafhankelijk van de groeispurt zijn er tijdens de groei ook bepaalde perioden waarin kinderen specifieke vaardigheden sneller ontwikkelen dan normaal. In de literatuur duidt men deze perioden aan als “gevoelige” of “kritieke” perioden ^[8]. Jongens blijken bijvoorbeeld, onafhankelijk van het uitvoeren van krachttraining, een ‘gevoelige’ periode te hebben voor het ontwikkelen van kracht op een leeftijd tussen de 6 en 9 jaar en tussen de 13 en 16 jaar ^[8]. De explosieve kracht neemt bij jongens het meest toe rond de leeftijd van 13-16 jaar ^[8]. De toename van de kracht is onder andere het gevolg van een stijging van het aantal snelle spiervezels (type II-vezels) en daarmee een stijging van de snelheid waarmee spieren kunnen samentrekken, en een stijging van de omvang van de spiervezels ^[7]. Tevens vindt er tijdens de groei een verandering plaats in de energieproductie in de spier tijdens inspanning. Hoewel de voorraad vrij beschikbaar ATP gelijk is bij kinderen en volwassenen, kunnen kinderen tijdens zeer intensieve inspanning minder anaerobe energie leveren dan volwassenen. Dit is waarschijnlijk te wijten aan het feit dat kinderen een minder grote voorraad energierijke fosfaten hebben in combinatie met een minder goed functionerende enzymwerking ^[1].

Peak Height Velocity

Zoals gezegd kan er een aanzienlijk verschil optreden in de timing van de groeispurt en de ‘gevoelige’ perioden. Hierdoor kan rond de leeftijd van 12-15 jaar een aanzienlijk verschil ontstaan in de fysieke ontwikkeling en daarmee de belastbaarheid van kinderen. Er is vooral sprake van een lagere belastbaarheid tijdens de groeispurt ^[6]. Het is daarom goed de kalenderleeftijd en de biologische leeftijd van elkaar te onderscheiden. Bij de biologische leeftijd maakt men onderscheidt tussen “vroegrijpers”, “gemiddelde rijpers” en “laatrijpers”. De biologische leeftijd is te bepalen aan de hand van de zogenaamde peak height velocity (PHV). Meer informatie over onder andere de PHV is lezen in het geformuleerde antwoord over het voorspellen van de lichaamslengte (zie hier). De PHV geeft aan wanneer een kind het snelst groeit. De PHV is van belang omdat het effect van krachttraining indirect afhankelijk blijkt te zijn van de PHV. Kinderen die hun PHV nog niet hebben bereikt ervaren namelijk een minder grote toename van de kracht na een periode van krachttraining dan kinderen die krachttraining doen tijdens of na hun PHV ^[5]. Toch kunnen kinderen die hun PHV nog niet hebben bereikt, positieve effecten ondervinden van krachttraining ^[1,2,5]. Waar de toename van kracht voor de groeispurt vooral toe te schrijven is aan een betere neurale aansturing, is deze na de groeispurt vooral toe te schrijven aan hypertrofie ^[1]. De reden dat er bij jongens tijdens en na de groeispurt een aanzienlijke groei van de spiermassa plaats kan vinden is dat de testosteronconcentratie gedurende deze periode aanzienlijk stijgt ^[3]. Dit verklaart ook waarom meisjes een veel kleinere stijging van de spiermassa kunnen bewerkstelligen aangezien zij veel minder testosteron aanmaken.

Doordat de effecten van krachttraining dus indirect afhankelijk zijn van de groeispurt, is het denkbaar dat het optimaliseren van de neurale aansturing voor de groeispurt tot een snellere stijging van de kracht kan leiden tijdens en na de groeispurt. Dit is echter tot op heden niet onderzocht. Daarnaast is het de vraag wat de feitelijke winst zal zijn aangezien de neurale aansturing over het algemeen na ongeveer 6 weken aangepast zal zijn nadat met de krachttraining is gestart.

Tot slot

Zoals aangegeven is er op basis van de wetenschappelijke literatuur geen direct antwoord te geven op de gestelde vraag. Er is namelijk geen langetermijnonderzoek uitgevoerd en het kortetermijnonderzoek dat wel beschikbaar is blijkt lang niet altijd even relevant. Zo is veel onderzoek uitgevoerd bij jongens die fysiek niet actief waren en/of geen ervaring hadden met krachttraining. Een ander punt dat speelt bij onderzoek naar het effect van krachttraining bij kinderen in de leeftijd van 12-15 jaar is dat tijdens deze jaren naar alle waarschijnlijkheid de groeispurt optreedt, met een natuurlijke stijging van de spierkracht als gevolg. Dit maakt dat het lastig is de werkelijke effecten van krachttraining te onderscheiden van de natuurlijke stijging van de spierkracht. Tot slot een algemene opmerking over krachttraining bij kinderen, die overigens ook voor volwassenen geldt. Let tijdens de krachttraining goed op een veilige en technisch juiste uitvoering van de beweging en laat de weerstand zeer geleidelijk toenemen.