Vraag menstruatiecyclus

Het lijkt erop dat bij vrouwen die geen anticonceptiepil (of andere vormen van anticonceptie waarbij er geen eisprong plaatsvindt) slikken de menstruatiecyclus geen negatieve effecten heeft op de prestatie bij normale weersomstandigheden. Echter, als deze sportsters in de hitte moeten presteren lijken zij tijdens de luteale fase van de menstruatiecyclus slechter te presteren.

Kerntemperatuur

De luteale fase is de tweede helft van de menstruatiecyclus die begint nadat er een eisprong heeft plaatsgevonden en duurt totdat de menstruatie weer begint. Dat vrouwen in de hitte waarschijnlijk slechter presteren tijdens de luteale fase komt doordat in deze fase de kerntemperatuur gemiddeld met 0,3-0,5 °C stijgt. Dit betekent dat het lichaam minder warmte op kan slaan. Dit kan een probleem zijn als een sportster zich een lange tijd in de warmte moet inspannen. Een sportster zal in dat geval eerder een kerntemperatuur bereiken waarbij de prestatie zal afnemen. Als een vrouw een anticonceptiepil slikt is er geen sprake van een luteale fase aangezien er geen eisprong plaats vindt. Daarmee vervalt het negatieve effect dat kan optreden tijdens inspanning in de warmte. Het is belangrijk om te weten dat er aanwijzingen zijn dat het gebruik van de anticonceptiepil op zichzelf een negatief effect kan hebben op de sportprestatie. De bevindingen hieromtrent zijn echter tegenstrijdig en waarom de prestatie soms slechter is na het innemen van de anticonceptiepil is niet duidelijk.

Als sportsters in de warmte moeten presteren is het verstandig ervoor te zorgen dat zij niet in de luteale fase van hun menstruatiecyclus zitten. Dit is te reguleren door middel van de anticonceptiepil. Als een sportster de anticonceptiepil slikt is het niet te verwachten dat de prestatie verschilt tussen verschillende dagen in de cyclus.

Hormoonschommelingen

De menstruatiecyclus gaat gepaard met hormoonschommelingen. Onder andere de concentraties progesteron en oestrogenen fluctueren aanzienlijk. Deze hormoonschommelingen zouden van invloed kunnen zijn op de te leveren prestatie. De vraag is of dit zo is en of er een periode tijdens de menstruatiecyclus is waarop een sportster optimaal kan presteren. Daarnaast is de vraag of het gebruik van bijvoorbeeld een anticonceptiepil (of andere vormen van anticonceptie waarbij er geen eisprong meer plaatsvindt) van invloed is op het prestatieniveau van een sportster.

Geen anticonceptiepil

Bij een normale omgevingstemperatuur zullen sportsters die geen anticonceptiepil slikken geen hinder ondervinden van fluctuaties in de prestatie tijdens een menstruatiecyclus. De cyclus heeft geen invloed op bijvoorbeeld de VO2max, de melkzuurrespons tijdens inspanning en het lichaamsgewicht ^[2]. Bij een hoge omgevingstemperatuur is dit echter anders. Als een sportster geen anticonceptiepil gebruikt, heeft zij naast hormoonschommelingen ook te maken met een fluctuerende lichaamstemperatuur gedurende de cyclus. Het blijkt dat de kerntemperatuur 0,3 tot 0,5 °C hoger is in de luteale fase van de menstruatiecyclus. Dit is de fase na een eisprong en duurt tot de menstruatie. Deze fase is het tweede deel van de cyclus en kan variëren van 7 tot 19 dagen. Hoewel deze temperatuurstijging niet van invloed is bij het leveren van duurinspanning in koele weersomstandigheden kan het wel een negatief effect hebben op de duurprestatie in warme omstandigheden ^[3]. Dat sporters tijdens de luteale fase slechter presteren in de warmte komt waarschijnlijk doordat zij eerder een temperatuur bereiken, waarbij prestatiedaling optreedt, omdat zij al een hogere kerntemperatuur hebben. Met andere woorden de warmte-opslagcapaciteit is afgenomen.

Anticonceptiepil

Het gebruik van een anticonceptiepil zorgt ervoor dat er in veel mindere mate sprake is van hormoonschommelingen en dat er geen eisprong plaatsvindt. Dit betekent ook dat er geen sprake is van een luteale fase en de lichaamstemperatuur stijgt dan ook niet in het tweede deel van de menstruatiecyclus. De anticonceptiepil is dus te gebruiken om er voor te zorgen dat de lichaamstemperatuur niet stijgt en een sportster beter kan presteren in de hitte. Het is onduidelijk of het gebruik van de anticonceptiepil zelf leidt tot slechtere sportprestaties. Onderzoekers komen met verschillende conclusies. Zo zijn er aanwijzingen dat de prestatie iets kan verslechteren door het gebruik van de anticonceptiepil terwijl in andere studies juist geen enkel effect is aangetoond ^[1,4]. Waarom de prestatie soms slechter is en soms niet is niet duidelijk. Als een sportster de anticonceptiepil slikt is het niet aannemelijk dat de prestatie zal verschillen gedurende verschillende dagen tijdens een cyclus ^[5].

Advies

Als een sportster liever niet langdurig een anticonceptiepil wil slikken kan zij die ook alleen een paar maanden voor een belangrijke wedstrijd gebruiken en er vervolgens mee stoppen. Het moment van stoppen is dan belangrijk. Stoppen moet dan maximaal 14 dagen voor aanvang van de wedstrijd gebeuren omdat dan de luteale fase normaal gesproken nog niet is begonnen.

Als een sportster de anticonceptiepil al slikt is het de vraag of het verstandig is hier mee te stoppen. Het gebruik van de pil is niet alleen op grond van fysieke overwegingen genomen. Stoppen kan wellicht een verstoring geven van ingeslepen gewoonten. Daarnaast is het hoe dan ook de vraag of het een negatief effect heeft op de prestatie. Als een sportster toch uit wil zoeken of het gebruik van de anticonceptiepil een effect heeft op de prestatie is het mogelijk om tijdens een trainingsperiode een periode de pil niet te gebruiken. Bij vrouwen met een onregelmatige cyclus is het constant gebruik van een anticonceptiepil te overwegen omdat het een betrouwbaardere planning mogelijk maakt.

Het is verstandig om een arts te raadplegen als een sportster met het gebruik van een anticonceptiepil wil experimenteren.