Vraag precoolen kortdurende prestaties

Er bestaan verschillende vormen van precooling. Er zijn externe vormen van precooling door gebruik te maken van koude lucht of van onderdompeling in koud water. Interne koeling bestaat uit het drinken van koude dranken of zelfs ijsdranken / slushies. Voor prestaties die langer dan 30 minuten duren is precoolen effectief gebleken. Vooral bij inspanning tijdens hoge omgevingstemperaturen. Voor kortdurende inspanning geldt dat externe koeling tot een afname in de prestatie zou kunnen leiden. Externe koeling zorgt ervoor dat de temperatuur van de spieren daalt. Koude spieren kunnen minder kracht leveren en minder snel samentrekken. Bij interne koeling wordt de spiertemperatuur veel minder of in het geheel niet verlaagd, waardoor kracht en snelheid veel minder of in het geheel niet afnemen. Echter, een inspanning van minder dan 5 minuten is te kort om de kerntemperatuur zó hoog op te laten lopen dat de prestatie negatief wordt beïnvloed. Een extra warmtebuffer die door het precoolen ontstaat, is voor korte inspanningen dan ook niet nodig.

Lichaamswarmte

Tijdens inspanning wordt er warmte opgewekt. Vooral bij langdurige intensieve inspanning is de warmteproductie van het lichaam hoog. Het lichaam probeert deze warmte kwijt te raken door bijvoorbeeld te gaan zweten. Maar hoe hoger de omgevingstemperatuur, hoe moeilijker het is om warmte kwijt te raken. Soms zorgt de omgevingstemperatuur ervoor dat een atleet zelfs opwarmt. Als de hoeveelheid geproduceerde warmte van een atleet meer is dan de hoeveelheid warmte die het lichaam kwijt kan raken, zal de kerntemperatuur stijgen; de extra warmte wordt in het lichaam opgeslagen. Als het lichaam te warm dreigt te raken, neemt de prestatie af, waardoor minder warmte wordt geproduceerd. De prestatieafname is een beschermingsmechanisme van het lichaam, zodat oververhitting wordt voorkomen ^[2,6].

Precoolen

Precoolen wordt gebruikt om de kerntemperatuur van een atleet voor aanvang van de inspanning te verlagen. Het idee achter precoolen is dat het lichaam meer kan opwarmen voordat de kritieke kerntemperatuur wordt bereikt die de prestatie nadelig beïnvloedt. Hoe lager de kerntemperatuur, hoe meer warmte er in het lichaam kan worden opgeslagen.Er bestaan verschillende methodes waarop het lichaam voor aanvang van de inspanning gekoeld kan worden. Zo kan een atleet met koele lucht worden gekoeld, met water of door het dragen van een koelvest ^[2,6]. Deze externe vormen van precoolen hebben een positief effect op de prestatie bij inspanning langer dan 30 minuten en vooral in de hitte.

IJsdranken

Een andere manier van precoolen is het innemen van ijsdranken / slushies ^[1,6]. Deze methode is makkelijk toepasbaar en beïnvloedt de huid- en spiertemperatuur veel minder of in het geheel niet. Vooral het drinken van ijsdranken vergroot de koeleffecten. Er wordt meer warmte aan het lichaam onttrokken wanneer ijs moet worden omgezet in water dan wanneer koud water wordt opgewarmd ^[1,6]. Het nadeel van het innemen van ijs is dat er buikklachten kunnen ontstaan. Daarom is het verstandig als atleten deze methode van tevoren uitproberen op trainingen.

Extern koelen

De grootste effecten zijn gevonden wanneer deze inname gecombineerd wordt met het koelen door bijvoorbeeld koude handdoeken. Een nadeel van deze externe koeling is dat de spiertemperatuur daalt, wat bij kortdurende inspanning de prestatie negatief kan beïnvloeden.

Effecten op prestatie

Voor kortdurende inspanning heeft koelen geen positieve effecten. Zo werden er geen verschillen gevonden in 15-meter sprinttijden die een onderdeel vormden van een 35 minuten durende inspanning in een omgevingstemperatuur van 33ºC en een luchtvochtigheid van 33% ^[3]. Koelen had ook geen effect op de prestatie in een herhaalde 1 kilometer tijdrit bij een omgevingstemperatuur van 35ºC en een luchtvochtigheid van 40% ^[5]. Twee tijdritten van 1 kilometer werden in gemiddeld 80 seconden gefietst. De finishtijden verschilden niet tussen de groep die in de pauze werd gekoeld en de groep die niet werd gekoeld. Voor de 100 meter vrije slag is onderzocht of koelen tussen twee sprints zorgt voor betere prestaties ^[4]. De omgevingstemperatuur was 28ºC, de watertemperatuur werd niet gerapporteerd. Gemiddeld legden de zwemmers de 100 meter af in 62-63 seconden. Tussen de twee sprints zat 30 minuten, waarbij of 5 minuten werd gerust op een stoel of 5 minuten in een koud bad werd doorgebracht. Het toepassen van de koelmethode zorgde voor slechtere sprintprestaties, waardoor koelen in deze context niet wordt aangeraden. Hierbij moet worden opgemerkt dat de zwemmers in deze studie gezien de zwemtijden geen toppers waren. Er zijn op dit moment geen studies bekend waarbij de effecten van het innemen van ijsdranken (de interne koeling) op kortdurende inspanning zijn onderzocht.

Conclusie

Op basis van de beschikbare literatuur wordt het advies gegeven om voor kortdurende inspanning (< 30 minuten en dus ook voor inspanning tussen de 30 seconden en de 4 minuten) geen precooling te gebruiken. Het vergroten van de mogelijkheid tot warmteopslag, waar een lagere kerntemperatuur voor bedoeld is, is voor kortdurende inspanning niet nodig. Door extern te precoolen kan de prestatie zelfs negatief worden beïnvloed, doordat de temperatuur in de spieren daalt waardoor minder kracht kan worden geleverd en de spieren minder snel kunnen samentrekken.

S. (Susan) Vrijkotte