Vraag probiotica tegen reizigersdiarree

Het is niet mogelijk om voorafgaand aan een reis het lichaam te laten wennen aan (ziekmakende) bacteriën op de betreffende bestemming. Er is op dit moment namelijk nog niet genoeg bekend over de interactie tussen de verschillende onschuldige bacteriefamilies (probiotica) en de bacteriën die eventueel wel ziekmakend kunnen zijn. Het Nederlands Huisartsen Genootschap raadt het gebruik van probiotica voor het voorkomen of behandelen van reizigersdiarree dan ook niet aan.

Hoewel er sportteams zijn die positieve ervaringen hebben met het gebruik van probiotica om reizigersdiarree te voorkomen, is niet bekend welke bacteriefamilies er in het middel zitten dat zij gebruiken. Daarom is niet te zeggen of het aannemelijk is dat deze bacteriën een positief effect zullen hebben op de gezondheid of op klachten bij verre reizen.

Probiotica

Met probiotica bedoelt men levende bacteriën die geen negatief effect hebben op de gezondheid van mensen, en vaak ook van nature voorkomen in de darmen van gezonde mensen (zie dit antwoord over probiotica bij gezonde sporters). Er bestaan verschillende families van deze bacteriën, waarvan de Bifidobacteriën en de Lactobacillen de bekendste zijn ^[2]. Er bestaan 30 verschillende soorten Bifidobacteriën en meer dan 70 soorten Lactobacillen ^[2]. Iedere soort heeft andere eigenschappen wat betreft het overleven in het maagdarmstelsel, het zich vermenigvuldigen en het bestrijden van andere bacteriesoorten ^[2]. Het is daarom niet mogelijk om de effecten van 1 soort probioticum toe te schrijven aan alle probiotica ^[1].

Probiotica tegen diarree

Er bestaat een groot aantal studies naar de effecten van probiotica op darmklachten, darmziekten en diarree ^[1]. Hierbij is niet altijd onderscheid gemaakt tussen de verschillende oorzaken van de klachten, zoals bijvoorbeeld een virus, een bacteriële infectie of gebruik van antibiotica ^[6].

Zo zijn er studies gedaan bij zeer jonge kinderen in niet-hygiënische omstandigheden (bijvoorbeeld in sloppenwijken in India), in de kinderopvang en bij ziekenhuispatiënten die antibiotica slikten ^[1]. Uit sommige studies blijkt dat probiotica een klein positief effect kunnen hebben op de duur en de ernst van buikklachten ^[1]. Hierbij is te denken aan een verkorting van de duur van de buikklachten met ongeveer 24 uur ^[1]. Het is echter niet duidelijk in welke mate gezonde sporters die naar het buitenland reizen op een vergelijkbare manier reageren als de proefpersonen in dergelijke studies ^[1,5,8].

Reizigersdiarree

Uit sommige studies blijkt dat probiotica ook bij redelijk gezonde mensen kunnen beschermen tegen reizigersziekte of acute diarree ^[3,6]. Er zijn echter ook een paar studies waaruit geen enkel effect blijkt ^[6]. De bewijzen voor het effect van probiotica bij reizigersdiarree zijn dan ook tegenstrijdig ^[6]. Alle geteste probiotica-soorten waren veilig voor de gebruikers ^[1,6]. Het is niet bekend wat de lange termijn effecten zijn van probiotica op de gezondheid van sporters, omdat in de meeste studies niet langer dan 16 weken lang probiotica is gegeven ^[5]. Ook is duidelijk dat een vermindering van de duur van de klachten bij sporters met reizigersdiarree beter en sneller te bewerkstelligen is met traditionele (en bewezen) medicijnen ^[4].

Ervaring van andere trainers

Navraag bij andere topcoaches wijst uit dat sommigen probiotica aanraden aan hun sporters. Zo zijn er sporters die voorafgaand aan belangrijke toernooien Yakult drinken, en gebruikt het Nederlandse Cricketteam “Linex Forte”, van fabrikant Sandoz. Dit middel is echter in Nederland niet verkrijgbaar. Volgens de fabrikant bevat het 2 soorten bacteriën, namelijk Lactobacillen en Bifidobacteriën, maar aangezien de soort van de bacteriën niet genoemd wordt, is niet uit te maken of het hier gaat om soorten die in studies een positief effect hebben laten zien. Aangezien het effect van de probiotica afhangt van de precieze bacteriestam of -familie die gebruikt is, is niet te zeggen of het te verwachten is dat dit middel een positief effect op de gezondheid van sporters zal hebben ^[1]. Het is ook mogelijk dat de positieve effecten die het cricketteam ondervond een andere oorzaak hebben, onafhankelijk van het gebruik van probiotica, zoals een betere naleving van hygiëneprotocollen of het opbouwen van weerstand tegen bacteriën die zij bij eerdere reizen tegen zijn gekomen ^[4]. Het Nederlands Huisarts Genootschap adviseert reizigers om de nadruk te leggen op het naleven van hygiënevoorschriften ^[4]. Ook het medisch team van NOC*NSF beveelt het gebruik van “Linex Forte” niet aan, vanwege de onduidelijkheid over de effecten ervan.

Adviezen

Er zijn weinig aanwijzingen dat het innemen van probiotica gezonde sporters zou beschermen tegen reizigersdiarree ^[5-7]. Als een sporter toch overweegt probiotica te gebruiken, raden sommige onderzoekers aan om dit minstens 14 dagen voorafgaand aan de reis te doen ^[5]. In dat geval is het belangrijk om te kiezen voor probiotica-families die een bewezen positief effect hebben ^[7]. Ook is het belangrijk om alleen producten van betrouwbare fabrikanten te gebruiken, om eventuele vervuiling met stoffen die op de dopinglijst staan te voorkomen ^[5]. Het is zeker voor elke sporter aan te raden om na te gaan of de probiotica kunnen leiden tot darmklachten, door de effecten van probiotica eerst eens uit te proberen tijdens een trainingsperiode ^[5]. Het komt namelijk vaak voor dat sporters die beginnen met het innemen van probiotica last krijgen van een opgeblazen gevoel, een rommelende maag of andere lichte maag-darmklachten ^[5]. Ook is het bij reizen naar warme landen belangrijk om de probioticavoorraad te beschermen tegen hitte en zonlicht ^[5].

Met dank aan M. (Maarten) Moen