Vraag risicofactoren voor schouder- en elleboogblessures bij bovenhandse werpsporters
Antwoord
Er is veel wetenschappelijk onderzoek naar de risicofactoren voor schouder- en elleboogblessures bij bovenhandse werpsporters, met name vanuit honkbal. De bewegingspatronen in verschillende bovenhandse werpsporten vertonen sterke overeenkomsten. Het is daarom aannemelijk dat het ontstaansmechanisme en de risicofactoren voor overbelastingsblessures van de schouder en elleboog in verschillende sporten ook grotendeels hetzelfde zijn [1]. Hieronder is te lezen wat de belangrijkste risicofactoren zijn, en hoe spelers met een verhoogd risico zo vroeg mogelijk geïdentificeerd kunnen worden.
Schouder
De hoge snelheden en grote bewegingsuitslagen tijdens het bovenhands werpen gaan gepaard met krachten die het schoudergewricht en omliggende weefsels aanzienlijk belasten [2–4]. Hierdoor ontstaan structurele veranderingen in het gewrichtskapsel en de spieren die een hoger blessurerisico met zich meebrengen [2–5]. Deze veranderingen zorgen bij bovenhandse werpsporters voor een kenmerkende afname van de schoudermobiliteit richting endorotatie, meestal in combinatie met een toename van de mobiliteit richting exorotatie (zie tabel 1 voor toelichting bewegingsrichtingen) [2–5]. Ook zijn bij hen de spieren die voor exorotatie zorgen (exorotatoren) relatief zwakker dan de spieren die voor endorotatie zorgen (endorotatoren) [2,5,6].
Abductie | Bovenarm beweegt zijwaarts van romp af |
Adductie | Bovenarm beweegt zijwaarts naar romp toe |
Flexie (Anteflexie) | Bovenarm beweegt voorwaarts van romp af |
Extensie (Retroflexie) | Bovenarm beweegt achterwaarts van romp af |
Exorotatie | Bovenarm draait om zijn as van romp af |
Endorotatie | Bovenarm draait om zijn as naar romp toe |
Elleboog
Als de schouder niet optimaal functioneert, treden er veranderingen op in het bewegingspatroon van de werpsporter om dit te compenseren [3,5]. Het resultaat is een bewegingspatroon waarbij de bal verder van het lichaam af losgelaten wordt en er tijdens de werpbeweging meer krachten op de binnen- en buitenzijde van de elleboog komen [7–9]. Veel factoren die een hoger risico op schouderblessures opleveren zijn daarom ook risicofactoren voor elleboogblessures [3,5,7,9]. Ook hier zijn de belangrijkste onvoldoende rotatiemobiliteit in het schoudergewricht en verhoudingsgewijs zwakke exorotatoren.
Externe risicofactoren
Er zijn een aantal externe risicofactoren voor schouder- en elleboogblessures. Zo kan een hoge trainingsbelasting – veel werpen, hard werpen en herhaald werpen met weinig pauzes – bijdragen aan het ontstaan van klachten [1,2,5,7–9]. Doordat sporters vermoeid raken of pijn krijgen, neemt de kwaliteit van bewegen af en het risico op blessures toe. Ook plotselinge veranderingen in trainingsbelasting en een druk wedstrijdprogramma zijn risicofactoren.
Niet-modificeerbare risicofactoren
Sommige algemene risicofactoren zijn niet of niet makkelijk te modificeren, maar kunnen wel dienen als indicator voor spelers die een grotere kans hebben op schouder- en elleboogblessures. Extra screenings- en preventieve maatregelen zijn dan aangewezen [1]. Oudere spelers hebben een hoger risico op blessures, net als spelers die al eerder een schouder- of elleboogblessure gehad hebben [1,2,5,9]. Daarnaast lopen pitchers en catchers een groter risico op het krijgen van blessures dan andere spelers, doordat zij vaker werpen.
Meetinstrumenten
Mobiliteit
De mobiliteit van het schoudergewricht wordt meestal gemeten met een goniometer of (digitale) inclinometer [5]. De sporter bevindt zich in ruglig, met de schouder in 90 graden abductie en 90 graden flexie in de elleboog. Het is van belang om vaker per seizoen te meten, omdat de mobiliteit van de schouder door het seizoen varieert [2,5,9]. Een endorotatiebeperking van de schouder is een risicofactor voor het ontwikkelen van schouder- en elleboogblessures. De afkapwaarden hiervoor in reviews zijn niet eenduidig en lopen uiteen van 5 tot 20 graden bewegingsbeperking ten opzichte van de niet-werparm [2,3,5,7]. Uit individuele onderzoeken die zich specifiek op professionele honkballers richten, blijken afkapwaarden van 15 tot 20 graden [10–12]. Bij de totale rotatiemobiliteit liggen de afkapwaarden voor een hoger blessurerisico tussen de 5 en 10 graden ten opzichte van de niet-werparm [3,4,7]. Als de mobiliteit richting exorotatie minder dan 5 graden toegenomen is ten opzichte van de niet-werparm, gaat dit ook gepaard met een hoger blessurerisico [1,5].
Spierkracht
De kracht van de spieren rondom de schouder wordt in de praktijk vaak gemeten met een handheld dynamometer [13–16]. De uitgangspositie van de sporter is hierbij in zit of rug- of buiklig, waarbij de schouder zich in 90 graden abductie bevindt en de elleboog in 90 graden flexie. De genoemde afkapwaarden voor de krachtratio tussen exorotatoren en endorotatoren van de schouder variëren van 0,6 tot 0,7 [2,5,6]. Is de ratio lager, dan is er sprake van een verhoogd blessurerisico.
Trainingsbelasting
Er zijn verschillende manieren om de trainingsbelasting in kaart te brengen [17]. Subjectieve maten, zoals de rating of perceived exertion (RPE), geven aan hoe zwaar een sporter een bepaalde inspanning vond. Deze zijn het sterkst gerelateerd aan het blessurerisico. De belasting kan ook worden gekwantificeerd met de hoeveelheid wedstrijden of trainingen of het aantal worpen [17]. Hier spelen de door de USA Baseball en Major Baseball opgestelde Pitch Smart Guidelines op in [18]. Meer over de Pitch Smart Guidelines en de onderbouwing ervan is hier terug te lezen. Het is niet aan te raden om met absolute maten van trainingsbelasting de relatieve belasting, zoals de acute:chronic workload ratio (A:CWR) te berekenen: dit is waarschijnlijk geen goede indicator van het blessurerisico. Als van een individuele speler door de tijd heen gegevens verzameld worden, kunnen deze echter wel een indruk geven van de trainingsbelasting en dienen als hulpmiddel om na te gaan of de veranderingen in trainingsbelasting niet te groot zijn.
Bronnen
- Asker M, Brooke HL, Waldén M, Tranaeus U, Johansson F, Skillgate E, et al. Risk factors for, and prevention of, shoulder injuries in overhead sports: a systematic review with best-evidence synthesis. Br J Sports Med. 2018 Oct; 52(20): 1312-1319.
- Tooth C, Gofflot A, Schwartz C, Croisier J-L, Beaudart C, Bruyère O, et al. Risk factors of overuse shoulder injuries in overhead athletes: a systematic review. Sports Health. 2020 Sep/Oct; 12(5): 478-487.
- Bullock GS, Faherty MS, Ledbetter L, Thigpen CA, Sell TC. Shoulder range of motion and baseball arm injuries: a systematic review and meta-analysis. J Athl Train. 2018 Dec; 53(12): 1190-1199.
- Keller RA, De Giacomo AF, Neumann JA, Limpisvasti O, Tibone JE. Glenohumeral internal rotation deficit and risk of upper extremity injury in overhead athletes: a meta-analysis and systematic review. Sports Health. 2018 Mar/Apr; 10(2): 125-132.
- Pozzi F, Plummer HA, Shanley E, Thigpen CA, Bauer C, Wilson ML, et al. Preseason shoulder range of motion screening and in-season risk of shoulder and elbow injuries in overhead athletes: systematic review and meta-analysis. Br J Sports Med. 2020 Sep; 54(17): 1019-1027.
- Whiteley R, Oceguera MV, Valencia EB, Mitchell T. Adaptations at the shoulder of the throwing athlete and implications for the clinician. Tech Shoulder Elbow Surg. 2012; 13(1): 36-44.
- Labott JR, Leland DP, Till SE, Diamond A, Hintz C, Dines JS, et al. A number of modifiable and nonmodifiable factors increase the risk for elbow medial ulnar collateral ligament injury in baseball players: a systematic review. Arthroscopy. 2023 Aug; 39(8): 1938-1949.
- Triplet JJ, Labott JR, Leland DP, Cheema A, Till SE, Kaufman KR, et al. Factors that increase elbow stress in the throwing athlete: a systematic review of biomechanical and motion analysis studies of baseball pitching and throwing. Curr Rev Musculoskelet Med. 2023 Apr; 16(4): 115-122.
- Agresta CE, Krieg K, Freehill MT. Risk factors for baseball-related arm injuries: a systematic review. Orthop J Sports Med. 2019 Feb 25; 7(2): 2325967119825557.
- Wilk KE, Macrina LC, Fleisig GS, Aune KT, Porterfield RA, Harker P, et al. Deficits in glenohumeral passive range of motion increase risk of shoulder injury in professional baseball pitchers: a prospective study. Am J Sports Med. 2015 Oct; 43(10): 2379-2385.
- Wilk KE, Macrina LC, Fleisig GS, Aune KT, Porterfield RA, Harker P, et al. Deficits in glenohumeral passive range of motion increase risk of elbow injury in professional baseball pitchers: a prospective study. Am J Sports Med. 2014 Sep; 42(9): 2075-2081.
- Shanley E, Thigpen CA, Clark JC, Wyland DJ, Hawkins RJ, Noonan TJ, et al. Changes in passive range of motion and development of glenohumeral internal rotation deficit (GIRD) in the professional pitching shoulder between spring training in two consecutive years. J Shoulder Elbow Surg. 2012 Nov; 21(11): 1605-1612.
- Shitara H, Kobayashi T, Yamamoto A, Shimoyama D, Ichinose T, Tajika T, et al. Prospective multifactorial analysis of preseason risk factors for shoulder and elbow injuries in high school baseball pitchers. Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc. 2017 Oct; 25(10): 3303-3310.
- Garrison JC, Johnston C, Conway JE. Baseball players with ulnar collateral ligament tears demonstrate decreased rotator cuff strength compared to healthy controls. Int J Sports Phys Ther. 2015 Aug; 10(4): 476-481.
- Clarsen B, Bahr R, Andersson SH, Munk R, Myklebust G. Reduced glenohumeral rotation, external rotation weakness and scapular dyskinesis are risk factors for shoulder injuries among elite male handball players: a prospective cohort study. Br J Sports Med. 2014 Sep; 48(17): 1327-1333.
- Byram IR, Bushnell BD, Dugger K, Charron K, Harrell FE, Noonan TJ. Preseason shoulder strength measurements in professional baseball pitchers. Am J Sports Med. 2010 Jul; 38(7): 1375-1382.
- Eckard TG, Padua DA, Hearn DW, Pexa BS, Frank BS. The relationship between training load and injury in athletes: a systematic review. Sports Med. 2018 Aug; 48(8): 1929-1961.
- Major League Baseball, USA Baseball. Pitch Smart Pitching Guidelines [Internet]. [cited 2024 Feb 26]. Available from: https://www.mlb.com/pitch-smart/pitching-guidelines.