Vraag rol van ouders bij talentontwikkeling

Ouders spelen een belangrijke rol in de sportcarrière van jonge sporters. Zonder hun praktische steun (vervoer, financieel) is het zeer moeilijk voor jonge talenten om de top te bereiken. Ook blijkt emotionele steun van ouders zeer belangrijk te zijn voor een optimale ontwikkeling van jonge sporters. Ouders hebben een grote invloed op het gedrag en de houding van hun kinderen wat betreft bijvoorbeeld hun motivatie, hun doelstellingen en hun houding ten opzichte van tegenslag (bijv. “coping”). Hiervoor geldt dat ouders die het goede voorbeeld geven door complimenten te geven voor inzet en die ruimte creëren voor het ontwikkelen van vaardigheden zoals zelfkennis en –inzicht, een positieve invloed hebben op de sportcarrière van hun kinderen. Het is daarom aan te raden om ouders op vrijwillige basis informatie te verschaffen over de beste manier om hun kinderen te steunen bij hun ontwikkeling in de topsport.

Materiële steun

Ouders kunnen zowel een positieve als een negatieve invloed hebben op de sportcarrière van hun kinderen ^[2]. Zij vervullen namelijk een aantal belangrijke rollen bij het ondersteunen van hun kinderen, die hieronder aan bod komen. Veel topsporters geven aan dat de steun van hun ouders onmisbaar was tijdens hun carrière ^[3,10]. Ouders zijn vaak degenen die zorgen dat kinderen kennis maken met hun sport. Zij maken de sport toegankelijk voor hun kinderen door onder andere te zorgen voor vervoer, financiën en materiaal en investeren daar veel tijd in ^[1,6,10]. In veel gevallen is deze (materiële) steun van de ouders gewenst of zelfs noodzakelijk om de top te bereiken ^[1,10].

Emotionele steun

Ouders kunnen kinderen helpen met het omgaan met de hoge eisen van topsport ^[1,3,10]. Hierbij staat de kwaliteit van de ouder-kind relatie centraal ^[3,10]. Een goede relatie en het geven van emotionele steun, complimenten en begrip, zijn gerelateerd aan de mate van intrinsieke motivatie, het plezier in de sport en het zelfvertrouwen van jonge sporters ^[1,5]. Succesvolle sporters ervaren meer emotionele steun van hun ouders dan minder succesvolle jonge sporters ^[3,10]. Dit blijkt onder andere uit een studie waarin talenten een paar jaar gevolgd zijn. Emotionele steun van de ouders blijkt ook van groot belang bij tegenslag, zoals langdurige blessures ^[1,10]. 

Motivatie en voorbeeldrol

Bepaalde kwaliteiten van de ouders zoals zelfkennis, luistervaardigheden en aandacht voor de ontwikkeling van het kind hebben positieve effecten op de sportcarrière van het kind ^[6]. Ouders zijn van invloed op de gevoelens van competentie en de motivatie van hun kinderen, op de doelen die zij kiezen en op de waarde die zij aan sport hechten ^[5,6,8,9]. Daarnaast bepaalt de manier waarop ouders denken over sportsituaties zoals verliezen, geselecteerd worden en de relaties binnen de sport, in grote mate de houding van hun kinderen ^[6]. Ouders kunnen dus hun kinderen helpen een positieve houding in de sport te ontwikkelen door een voorbeeldfunctie te vervullen ^[8] en door de nadruk te leggen op het tonen van inzet, het opdoen van ervaringen en plezier in de sport ^[9,10].

Omgaan met tegenslag (coping)

Jonge sporters moeten leren om onafhankelijk te worden in het omgaan met problemen ^[8]. Dit betekent dat zij zelf een actieve rol moeten spelen in het leren omgaan met moeilijke situaties en het vinden van oplossingen. Hiervoor zijn vaardigheden zoals zelfstandigheid en zelfreflectie nodig ^[8]. Deze zijn het best te ontwikkelen in een emotioneel veilige omgeving waarin jonge sporters over hun problemen kunnen praten en nadenken ^[8]. Ouders kunnen hierbij helpen door goed te luisteren en aandacht te hebben voor de behoeften van hun kind ^[8].

Kennis van de sport

Als ouders voldoende kennis hebben van de sport van hun kind, kan constructieve kritiek helpen optimale doelen te kiezen (bijvoorbeeld techniekverbetering). Dit zorgt vaak voor positieve emoties en gedachten ^[4]. Kinderen zelf lijken technische tips niet altijd te waarderen ^[5]. Het is echter mogelijk dat dit vooral geldt voor tips die zij niet nuttig vinden of die slecht “getimed” zijn ^[4,5]. Een goede ouder-kind relatie kan ouders helpen om de aanwijzingen aan te passen aan de behoeften en het niveau van het kind. Zo kunnen zij kiezen voor het juiste moment en de juiste “toon” ^[8,10].

Wat wil het kind?

Ouders kunnen waardevol advies geven over het belang van de sport of het volgen van een opleiding. Wel moet de wens van het kind centraal staan ^[1]. Soms moeten ouders hierbij hun eigen ambities negeren en beseffen dat het succes van het kind niet hun eigen succes is ^[1,7]. Ouders die zich te sterk met de prestatie van hun kind identificeren, Oefenen vaak grote druk uit op hun kind om te presteren ^[7]. Dit uit zich bijvoorbeeld in een autoritaire houding en schreeuwen tijdens wedstrijden ^[4-7]. Kinderen krijgen hierdoor last van stress, een laag zelfvertrouwen, schuldgevoelens en soms zelfs een burn-out ^[10]. Bij een slechte relatie tussen ouders en kind kan dit leiden tot faalangst en frustratie, maar ook tot motivatieproblemen bij het kind ^[5,9]. Over het algemeen willen jonge sporters graag dat hun ouders steun bieden zonder onnodige druk op hen uit te oefenen ^[1]. Vaak geven kinderen aan dat zij niet willen dat hun ouders aanwijzingen geven, maar wel positieve feedback voor bijvoorbeeld hard trainen. Ook willen kinderen graag dat hun ouders de regels tijdens wedstrijden respecteren en optimisme uitstralen ^[5]. Kinderen vinden het verwarrend als ouders de coach tegenspreken ^[4]. Het is daarom belangrijk dat ouders leren om hun emoties tijdens wedstrijden in bedwang te houden ^[1].

Begeleiding van ouders

Er is nog weinig bekend over hoe ouders geholpen kunnen worden bij de begeleiding van hun kind in de topsport. Het is daarom ook niet bekend of hulp aan ouders een effect kan hebben op de sportprestatie van hun kinderen. Wel lijkt het aan te raden om ouders bewust te maken van het belang van hun rol en houding. Het is daarom wellicht aan te raden om de communicatie tussen coach en ouders te bevorderen ^[1] en eventueel om ouders die daarvoor open staan een informatieavond, geschikte literatuur of zelfs een cursus aan te bieden ^[1].