Spring naar content

Vraag veiligheid en praktische richtlijnen glycerol

Antwoord

Glycerol is een suikeralcohol die na inname snel wordt opgenomen en zich gelijkmatig door het lichaam verdeelt. Dit zorgt er direct voor dat het lichaam meer vocht vasthoudt, de nieren vocht opnieuw opnemen en de urineproductie afneemt [1–3]. De stof kan sporters helpen om meer te drinken zonder dat ze last hebben van een volle blaas of aandrang om te plassen. Glycerol is een alternatief voor natrium, maar vaak worden de stoffen ook samen gebruikt omdat ze gecombineerd een groter effect hebben dan apart [4,5].

Van 2010 tot 2018 was glycerol opgenomen in de lijst met verboden middelen van het World Anti-Doping Agency (WADA) [1,2]. De stof zorgt voor een toename in het plasmavolume, waardoor bepaalde dopingstoffen, EPO of bloeddoping niet meer in het bloed op te sporen zijn. Sinds 2018 is glycerol weer toegestaan [6]. De reden hiervoor is dat uit onderzoek blijkt dat de effecten van glycerol als maskeringsmiddel minimaal zijn.

Niet veilig

Het gebruik van glycerol is niet veilig voor mensen die kampen met diabetes, hart- en vaatziekten, leverstoornissen of een verminderde nierfunctie. Ook zwangere vrouwen kunnen beter geen glycerol gebruiken [3,7]. De toegenomen vochtretentie kan het hart- en vaatstelsel extra belasten, en glycerol stimuleert ook de vorming van glucose in de lever. Hierdoor neemt de belasting van de lever maar ook de bloedglucose toe. De directe werking op de filterfunctie van de nieren kan tenslotte nierschade opleveren. 

Hoewel een verminderde nierfunctie regelmatig voorkomt, blijft deze vaak lang onopgemerkt omdat er aanvankelijk geen (duidelijke) symptomen zijn [8,9]. Een verminderde nierfunctie wordt meestal pas vastgesteld als nevenbevinding wanneer getest wordt op andere aandoeningen. Als voedingsdeskundigen glycerol overwegen om de vochtretentie te bevorderen, is het daarom aan te bevelen om eerst een arts te raadplegen en de sporters te laten screenen op een verminderde nierfunctie. 

Protocollen

In de meeste protocollen wordt glycerol voorafgaand aan de inspanning gebruikt. De dosis varieert tussen 1,0-1,2 gram glycerol per kilogram lichaamsgewicht (of 1,2-1,4 gram glycerol per kilogram vetvrije massa) [1,3,4,5]. Hierbij nemen sporters doorgaans veel vloeistof in: zo’n 25 milliliter per kilogram lichaamsgewicht (of 30 milliliter per kilogram vetvrije massa) [3,5]. Dit is omdat het effect van glycerol groter is als ze veel drinken: bij deze hoeveelheid vloeistof houden ze 600-700 milliliter extra vocht vast [10–12]. Als het drinken van grote hoeveelheden vloeistof klachten oplevert, kan volstaan worden met een lagere vochtinname: glycerol zorgt op zichzelf al voor minder vochtverlies, maar het effect zal dan ook een stuk minder groot zijn [3]. Nemen sporters naast glycerol ook natrium in, dan is de aanbevolen dosis hiervan 7,5 gram per liter vloeistof [4,5].

Sporters kunnen het best anderhalf tot twee uur voor de inspanning beginnen met het innemen van glycerol en vloeistof [1,3,5]. Er zijn twee scenario’s mogelijk: ofwel ze nemen eerst de geconcentreerde hoeveelheid glycerol in en daarna de vloeistof, of ze mengen de glycerol door de vloeistof en nemen dit gespreid in [3]. Het is de bedoeling dat ze een half uur voor de inspanning alle vloeistof ingenomen hebben. Twee uur na aanvang van het protocol houden sporters het meeste vocht vast, de vochtretentie blijft nog tot zeker vier uur na aanvang verhoogd [3].

Praktische bezwaren

Er zitten een aantal praktische bezwaren aan het gebruik van glycerol. Als sporters meer vocht vasthouden, neemt hun lichaamsgewicht toe. Dit kan een prestatiebeperkende factor zijn voor sporters die zoveel mogelijk vermogen per kilogram lichaamsgewicht moeten leveren [13]. Bovendien melden sporters regelmatig bijwerkingen zoals misselijkheid, maag- en darmklachten, diarree, duizeligheid of hoofdpijn. Deze zijn ongevaarlijk, maar zijn wel van invloed op de prestaties [2,3]. Tot slot kan het innemen van grote hoeveelheden vloeistof voor een wedstrijd op zichzelf natuurlijk ook maag- en darmklachten veroorzaken.

Niet aangeraden

Navraag bij Asker Jeukendrup, prestatiemanager Voeding bij TeamNL, leert dat het vanuit TeamNL Performance nutrition niet aangeraden wordt om glycerol te gebruiken vanwege de kleine effecten op vochtretentie en de regelmatig optredende bijwerkingen.

Dit antwoord is tot stand gekomen met dank aan Asker Jeukendrup, prestatiemanager Voeding bij TeamNL en Peter Res, voedingskundige bij TeamNL Performance nutrition.

Bronnen

  1. McCubbin AJ, Allanson BA, Caldwell Odgers JN, Cort MM, Costa RJS, Cox GR. Sports Dietitians Australia Position statement: Nutrition for exercise in hot environments. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2020 Jan; 30(1): 83-98.
  2. Van Rosendal SP & Coombes JS. Glycerol use in hyperhydration and rehydration: scientific update. Med Sport Sci. 2012; 59: 104-112.
  3. Van Rosendal SP, Osborne MA, Fassett RG, Coombes JS. Guidelines for glycerol use in hyperhydration and rehydration associated with exercise. Sports Med. 2010 Feb; 40(2): 113-129.
  4. Carr AJ, Vallance BS, Rothwell J, Rea AE, Burke LM, Guy JH. Competing in hot conditions at the Tokyo Olympic Games: Preparation strategies used by Australian race walkers. Front Physiol. 2022 Mar; 13: 836858.
  5. Goulet EDB, De la Flore A, Savoie FA, Gosselin J. Salt + glycerol-induced hyperhydration enhances fluid retention more than salt- or glycerol-induced hyperhydration. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2018 May; 28(3): 246-252.
  6. World Anti Doping Agency (WADA). Summary of major modifications and explanatory notes – 2018 Prohibited list [Internet]. Beschikbaar via: https://www.wada-ama.org/sites/default/files/prohibited_list_2018_summary_of_modifications_en.pdf. Geraadpleegd op 1 december 2022.
  7. Robergs RA & Griffin SE. Glycerol. Biochemistry, pharmacokinetics and clinical and practical applications. Sports Med. 1998 Sep; 26(3): 145-167.
  8. Nivel. Vroege opsporing chronische nierschade – Optimalisatie van de huidige methoden en mogelijkheden voor de toekomst [Internet]. Beschikbaar via: https://www.nivel.nl/sites/default/files/bestanden/Vroege_opsporing_chronische_nierschade.pdf. Geraadpleegd op 5 december 2022.
  9. Brown SA, Tyrer FC, Clarke AL, Lloyd-Davies LH, Stein AG, Tarrant C. Symptom burden in patients with chronic kidney disease not requiring renal replacement therapy. Clin Kidney J. 2017 Dec; 10(6): 788-796.
  10. Savoie FA, Dion T, Asselin A, Goulet EDB. Sodium-induced hyperhydration decreases urine output and improves fluid balance compared with glycerol- and water-induced hyperhydration. Appl Physiol Nutr Metab. 2015 Jan; 40(1): 51-58.
  11. Nelson JL & Robergs RA. Exploring the potential ergogenic effects of glycerol hyperhydration. Sports Med. 2007; 37(11): 981-1000.
  12. Goulet EDB, Aubertin-Leheudre M, Plante GE, Dionne IJ. A meta-analysis of the effects of glycerol-induced hyperhydration on fluid retention and endurance performance. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2007 Aug; 17(4): 391-410.
  13. Van Rosendal SP, Osborne MA, Fassett RG, Coombes JS. Physiological and performance effects of glycerol hyperhydration and rehydration. Nutr Rev. 2009 Dec; 67(12): 690-705.