Vrouwelijke sporters zijn zwaar ondervertegenwoordigd in onderzoek naar supplementen

Het advies voor topsporters om onder bepaalde omstandigheden voedingssupplementen te slikken, is onvoldoende gestoeld op onderzoek bij vrouwen. Ook is de menstruele status zelden meegenomen in supplementenstudies. Dat is de uitkomst van een recente toetsing van de wetenschappelijke literatuur door een groep internationale sportvoedingsexperts.

De scheve verdeling tussen mannen en vrouwen is volgens de experts een serieuze tekortkoming, omdat uit vragenlijstonderzoek onder olympische atleten blijkt dat 80 tot 90% van hen supplementen gebruikt – vrouwen zelfs iets meer dan mannen. Maar vrouwelijke sporters mogen er niet zomaar van uitgaan dat de beschreven werking van een supplement ook voor hen geldt, gezien de sekse-verschillen in de fysiologische reactie op inspanning en de invloed van de menstruatiecyclus op de sportprestatie.

Vrouwelijke proefpersonen

De onderzoekers plozen de wetenschappelijke literatuur uit en vonden ruim 1.800 studies die de afgelopen vijftig jaar zijn verschenen. Ze keken naar de volgende supplementen: cafeïne (858 studies), creatine (343 studies), nitraat-bietensap (242 studies), bicarbonaat (203 studies), bèta-alanine (125 studies), en glycerol (55 studies). 

Van de in totaal bijna 35.000 proefpersonen in de studies was 23% vrouw, terwijl in 34% van de studies minimaal één vrouw in de onderzoeksgroep was opgenomen. Wel zaten hier relatief vaker vrouwelijke atleten van wereldklasse bij (15% versus 7% mannelijke wereldtoppers). Het percentage studies waarbij een supplement bij alleen vrouwelijke proefpersonen was getest, varieerde tussen de 0 en 8% – 0 tot 2% van de onderzoeken was specifiek ontworpen om het effect van het supplement tussen vrouwen en mannen te vergelijken.

Menstruele status

Vanwege de invloed van de menstruatiecyclus en hormonale anticonceptie op de sportprestatie bekeken de onderzoekers ook in hoeverre in de gerapporteerde studies bij vrouwen informatie werd gegeven over hun menstruele status (zoals gebruik van anticonceptie, regelmaat van de cyclus, amenorroe). Dit gebeurde in 89 van de 614 studies – 14%. Slechts in drie studies gebeurde dat op een manier die volgens onderzoekers geschikt is om de juiste fase in de cyclus te bepalen.

De experts pleiten ervoor dat supplementenonderzoek veel vaker dan nu bij vrouwelijke sporters plaatsvindt. Een adequate rapportage van de menstruele status is hierbij cruciaal. Ook zouden de richtlijnen voor het gebruik van een bepaald supplement moeten aangeven in hoeverre vrouwen hebben bijgedragen aan het bewijs voor de werking ervan.